İnsanın zihni performansı ile fiziksel uygunluğu arasında pozitif bir ilişki olup olmadığı yıllardır insanların alakasını çekmektedir. Zeki bakışlı ve bu arada biçimli ve kuvvetli adale yapısını yansıtan antik dönemlere ait heykellerin, bu irtibatı yansıtan ilk ve en daha önceki örnekler olduğu söylenebilir. Hareket ve zihinsel performans alanındaki ilk çalışmaların tecrübi psikologlar tarafından yapıldığı belirtilmesine karşın günümüzde nörologların ehemmiyetli belirtilere eriştiği bildirilmektedir. Doğu Alman psikologlarının ilk araştırmaları, hangi tür zihni idmanların sporda başarıyı arttırabileceğini bulmaya yönelikti. Diğer bir grup araştırmacı da, okuma ve mantık gibi zihni kabiliyetleri geliştirici oyunların üretilmesine çalışmıştır. Daha sonra problem çözme, ezberleme, değerlendirme, sınıflandırma gibi zihinsel işlevleri canlandıran hareket etkinliklerini bulmaya yönelik araştırmalar ön tasarıya çıkmıştır.
İnsanın yetenekleri öğrenmesi ile zihinsel işlevleri arasında büyük bir ilişki bulunmaktadır. Reflekslerimiz dışında istemli olarak yaptığımız her harekette bir zihinsel eylem bulunur ve bu da zekâ ile ilintilidir. İstemli bir hareket üretmeye kalkıştığımızda bilgi ve zekâ düzeyimize göre ne yapmaya çalıştığımızı, neden yapacağımızı ve neticelerinin ne olabileceğini düşünürüz. Hareketin düzeyi, seçenek şeklimiz ve evvelce kestirimlerimizin (öngörü) isabeti büyük ölçüde düşünce gücümüz ile alakalıdır. Bir harekete başlamadan önce, hareketi tecrübe ederken, iki tecrübe arasında ve tecrübelerimiz sonrasında ele geçirdiğimiz neticelerin değerlendirilmesinde zihinsel aktivitenin düzeyi yetenek performansının düzeyi konusunda görünmektedir. Becerikli bir şekilde gerçekleştirilen bir hareket performansının arkasında yeniden beceriklice gerçekleştirilen bir zihinsel performans olduğu bilinmektedir.
Egzersiz ve akademik performans üzerine yapılan araştırmalar enteresan sonuçlar ortaya koymuştur. Hafif ve orta düzeyde yapılan bedensel alıştırmalar insanın zihinsel performansı üzerinde olumlu tesirleri olduğu ortaya konulmuştur. İlmi çalışmalar ehemmiyetli bir zihinsel aktiviteye yönelik bir işe kalkışmadan önce orta şiddette bir alıştırma yapmayı öneriyor. Sözgelimi; imtihandan önce orta düzeyde(en çok %45) bir egzersiz yapmanın, zihinsel performans üzerinde tesirli olduğu belirlenmiştir. İsveç’te yürüyen bant üzerinde yapılan bir araştırmada, matematiksel problemlerin çözülmesine yönelik alınan olumlu sonuçlar, bu yaklaşımı desteklemektedir.
Egzersizin zihinsel işlevler üzerine tesiri üzerine yapılan araştırmalar bir ehemmiyetli neticesi daha ortaya koymuştur. Çalışmalar, %80 ve üzerindeki zorlayıcı çalışma ve egzersizlerden hemen sonraki zihinsel performansın düştüğünü göstermektedir. Bu sonuçlar beden eğitimi öğretmenleri, antrenörler ve fiziksel uygunluk (fitnes) öncüleri için ehemmiyetli görülmektedir. Sporcularınız idman sonrasında ehemmiyetli bir zihinsel etkinliğe katılacaklarsa onlara yapacağınız en iyi teklif, orta düzeyde eğlenceli bir egzersizdir. Antrenmana katılanların ağır bir antrenmandan sonra, yeteri kadar dinlenme ve toparlanma fırsatlarının olup olmadığı gözden geçirilmelidir. Karmaşık yorucu bedensel etkinlikler sonrasında zihinsel performans negatif etkilenmektedir.
Düzenli koşu alıştırmalarının zihinsel başarıya tesiri üzerine yapılmış pek ço araştırma bulunmaktadır. Fukushi üniversitesinden Japon Dr. Kisou Kubota bir ilmi toplantıda sunduğu deklarasyonunda; haftada 3 gün orta düzeyde yarım saat koşturulan gençlerin programa başlamadan önce ve 12 hafta sonra kendilerine verilen karmaşık zihni işlevleri ölçen testlerdeki başarılarında manalı bir gelişme olduğunu belirtmiştir. Dr. Kubota, uygulanan zihni testlerin, egzersizin beyin işlevlerinde sağladığı gelişmeyi gösterdiğini belirtmektedir. Bununla beraber koşucuların idmanı kesmeleri halinde zihni muvaffakiyet puanlarının da düştüğünü belirtmektedir. Duke üniversitesinde yetişkinler üzerinde yapılan bir araştırmada da, 4 aylık egzersize alınan bir grubun bellek ve diğer zihni maharetlerinde manalı gelişmeler kaydedildiği belirtilmektedir. Yeniden Amerika’da beyin yaşlanmasını inceleyen bir enstitüde Carl Cotman ve arkadaşları, 3 haftalık bir koşu bandı egzersizi sonrasında farelerin beyinlerinde ele geçirdiği sonuçlar enteresandır. Araştırmada farelerin bir takım beyin hücrelerindeki genlerin işlevlerinin arttığı bazılarında ise azaldığını tespit etmiştir. Artan etkinliklerin daha çok beynin strese, öğrenmeye ve dış etkenlere karşı reaksiyon verme sorumluluğunu üstlenen genlerde olduğu gözlenmiştir. Bu da sporun strese öğrenmeye ve vücudu dış etkenlere karşı savunan işlevlerine olumlu tesirini ortaya koymaktadır.
Son araştırmalar sporun kaslar kadar beynin gelişiminde de tesirli olduğunu ortaya koymaktadır. Uzun yıllar beyindeki hücre sayısında bir artma olamayacağını okumuştuk. Fareler üzerinde yapılan araştırmalar egzersizin beyin kıvrımı hücre sayısında çoğalmayı sağladığını ortaya koymaktadır.
